بحران آب در تهران: کاهش مصرف آب با استفاده از مصالح ساختمانی نوین
آبان ۱۴۰۴ – ادمین – مقالات
بحران کمآبی در تهران و بسیاری از کلانشهرها دیگر به مرحلهای هشداردهنده رسیده است؛ وضعیتی که نه تنها ناشی از کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی است، بلکه سیاستهای ناکافی در مدیریت منابع و مصرف آب، بهویژه در بخش ساختمانسازی، آن را تشدید کرده است. در این مقاله از وبسایت یکتاماندگار به بررسی عمیق این بحران و راهکارهای تعدیل آن با تمرکز بر نقش مصالح نوین ساخت و ساز پرداخته میشود.
فهرست مطالب
- ۱۹ سد بزرگ کشور در آستانه مرگ کامل
- نقش ساختمانسازی در تشدید بحران آب
- راهکارهای متخصصان برای مدیریت بحران آب در صنعت ساخت و ساز
- استفاده از مصالح نوین ساخت و ساز
- جمع بندی
۱۹ سد بزرگ کشور در آستانه مرگ کامل
کاهش شدید منابع آب و خالی شدن بیش از ۸۰ درصدی ظرفیت سدها، از جمله سد کرج و لار، به یکی از بزرگترین بحرانهای کنونی کشور تبدیل شده است. این وضعیت، آینده شهرها را به خطر انداخته است. بازدید میدانی از سد کرج نشان میدهد که سطح ذخیره آب در این سد به پایینترین حد تاریخی خود رسیده است که زنگ خطری جدی برای ساکنان استانهای تهران و البرز محسوب میشود.
آمارها حاکی از کاهش ۴۰ درصدی ذخایر سدها از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ است که نشاندهنده وضعیت «تنش آبی» است. بحران آب دیگر فقط یک هشدار نیست؛ واقعیتی است که امروز در چشمههای خشک، سدهای خالی و قطعیهای پیدرپی آب خودش را نشان میدهد. شاهدان عینی و ساکنان محلی نیز از کاهش بیسابقه آب در سد کرج ابراز نگرانی کردهاند. یک کارگر ساختمانی در منطقه سد کرج اظهار داشت که سطح آب نسبت به سال گذشته بیش از ۳۰ متر کاهش یافته است. این وضعیت، سد کرج را که زمانی جاذبهای طبیعی بود، به نمادی از بحران آب تبدیل کرده است.
نقش ساختمانسازی در تشدید بحران آب
اگرچه بحران آب نیازمند سیاستگذاریهای کلان است، اما شهروندان، مدیران شهری و صنایع نیز باید در الگوی مصرف خود تغییر ایجاد کنند. در تهران، سالانه ۳۰ میلیون مترمکعب در فرایند ساختمان سازی مصرف میشود و این صنعت یکی از صنایع بسیار آببر است که با توجه به توسعه شهری، منابع آبی پایتخت را تحت فشار قرار میدهد.
متاسفانه، در تهران و دیگر کلانشهرها موضوع بازچرخانی آب و استفاده از آب خاکستری جدی گرفته نشده است. حتی در ساختمانهای بزرگ نیز بازچرخانی آب در دستور کار نیست، زیرا این اقدامات هزینه ساختوساز را افزایش میدهد و سازندگان تمایلی به آن ندارند.
برای هر متر مکعب بتن، حدود ۲۰۰ تا ۳۵۰ لیتر آب نیاز است. برای یک ساختمان ۱۵۰ متر مربعی، به طور متوسط ۲۵ متر مکعب بتن استفاده میشود که با افزایش طبقات، مصرف آب نیز بالا میرود. تمامی پروژههای ساختوساز تنها با آب شرب شهری انجام میشود، در حالی که با استفاده از سیستم چرخاب آب میتوان مصرف این صنعت را کاهش داد. کارشناسان پیشنهاد میکنند که «فاکتور آب» به فاکتورهای اصلی جوازدهی ساختمانی افزوده شود و سازندگان از آب خاکستری و سیستمهای هوشمند استفاده کنند.
راهکارهای متخصصان برای مدیریت بحران آب در صنعت ساخت و ساز
استفاده از مصالح نوین
در سالهای اخیر، استفاده از فناوریها و مصالح نوین ساختمانی همچون بتن الیافی مورد توجه مهندسان قرار گرفته است. بتن الیافی بهدلیل وجود الیاف فلزی یا پلیمری در ترکیب خود، دارای مقاومت مکانیکی و دوام بالاتری نسبت به بتن معمولی است. این ویژگی موجب میشود که بتوان در طراحی مقاطع سازهای، ضخامت اعضا را کاهش داد بدون آنکه مقاومت یا ایمنی سازه کم شود. کاهش ضخامت اعضا بهطور مستقیم سبب کاهش حجم بتن مصرفی و در نتیجه کاهش مقدار آب مورد نیاز در فرآیند تولید و اجرا میشود.
علاوه بر این، بتن الیافی بهدلیل کاهش ترکهای سطحی و بهبود پیوستگی داخلی، نیاز کمتری به آب در مرحله عملآوری (Curing) دارد، زیرا آب درون بتن بهتر حفظ میشود و تبخیر کمتری رخ میدهد. از سوی دیگر، دوام بالاتر این نوع بتن موجب کاهش نیاز به تعمیرات و بازسازیهای بعدی میگردد که خود عاملی برای صرفهجویی بلندمدت در منابع، از جمله آب، محسوب میشود.
به طور کلی، بهکارگیری بتن الیافی در پروژههای ساختمانی تهران و دیگر کلانشهرها میتواند راهکاری مؤثر و پایدار برای کاهش مصرف آب در بخش ساختوساز و کمک به مدیریت بحران آب این شهر باشد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد الیاف بتن به قسمت محصولات وبسایت مراجعه کنید.
همینطور عملآوری مناسب بتن یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به مقاومت و دوام مطلوب است. در روشهای سنتی، آبپاشی پیوسته برای جلوگیری از تبخیر رطوبت از سطح بتن بهکار گرفته میشود. این روشها اگرچه عملکرد قابل قبولی دارند، اما معمولاً حجم قابلتوجهی آب مصرف میکنند و در پروژههای وسیع یا مناطق کمآب مانند تهران، از نظر اقتصادی و محیطزیستی مطلوب نیستند.
بهمنظور کاهش مصرف آب استفاده از مواد کیورینگ کامپاند بهعنوان جایگزینی برای آبدهی سنتی مورد توجه بسیاری از مهندسان قرار گرفته است. کیورینگ کامپاندها با تشکیل یک لایه نازک و نفوذناپذیر روی سطح بتن، سرعت تبخیر آب را بهطور مؤثری کاهش میدهند و بدون نیاز به آبیاری مکرر، شرایط رطوبتی مناسب برای هیدراتاسیون سیمان را فراهم میکنند. استفاده از این مواد علاوه بر کاهش قابلملاحظه مصرف آب، یکنواختی عملآوری را بهبود داده و خطر ایجاد ترکهای ناشی از خشکشدن سریع را کاهش میدهد.
بهطور کلی، بهکارگیری کیورینگ کامپاندها میتواند دهها درصد در مصرف آب موردنیاز برای عملآوری صرفهجویی ایجاد کند و در پروژههایی با محدودیت منابع آبی، راهکاری کارآمد، اقتصادی و پایدار محسوب میشود. این رویکرد نهتنها به مدیریت بهتر منابع آب کمک میکند، بلکه کیفیت و دوام بتن را نیز در بلندمدت ارتقا میدهد.
دیگر اقدامات زیر مواردی است که میتواند در مدیریت مصرف آب مد نظر قرار گیرد
- نصب مخازن آب در کارگاه و تهیه و مصرف آب غیر شرب برای عملیات اجرایی
- خودداری از مصرف آب تصفیهشده شهری برای عملیات اجرایی
- کنترل میزان مصرف آب توسط کارگران
- اصلاحات فنی و ابزاری تاسیسات مکانیکی و بهداشتی کارگاه
- رعایت مفاد مباحث مقررات ملی ساختمان در طرح و اجرای تاسیسات ساختمانهای کارگاه
- در صورتی که پس از گودبرداری آبهای سطحی درون گود جمع شود، لازم است به نحو مناسب که امکان استفادههای بعدی در محوطه کارگاه یا بیرون از آن را فراهم آورد، تخلیه و ذخیره شود.
جمع بندی
در پایان فناوریهای نوین همچون الیاف بتن در صنعت ساختوساز، ظرفیت بالایی برای کاهش مصرف آب در اختیار دارند و باتوجه به اهمیت روزافزون مدیریت منابع آبی و حفاظت از محیطزیست، استفاده از این فناوریها نهتنها ضروری بلکه برای پایداری صنعت ساختوساز حیاتی است.